Het Catalaans perspectief

‘Spanje is nu dood.’ Zo begint professor Marc Guerrero zijn lezing over Spanje versus Catalonië. Op een regenachtige donderdagavond heeft een groep internationalen van Barcelona zich verzameld in een café aan de Via Augusta. Met een glaasje rode wijn zitten ze op gammele stoeltjes van stro te luisteren naar de expert over de onafhankelijkheid van Catalonië. Deze man, met zijn donkere zwarte haarbos, is een jonge strijder en heeft zijn zinnen gezet op het overtuigen van deze onwetende aanwezigen.

Het was naïef gedacht dat ik naar een lezing zou gaan, waar pro en contra, hoor en wederhoor en de argumenten van beide kanten netjes aan bod zouden komen. De eenzijdige argumenten vliegen als scherpgeschut langs mijn oren en met elke nieuwe zin wordt de propaganda heftiger.

De kracht van de boodschap zit in de herhaling. Na dik twee uur zijn mijn hersenen behoorlijk (door)week(t). Met een ongemakkelijk gevoel sta ik op. Deze furie over de huidige situatie is best beangstigend.  Ik kan mijn opinie niet baseren op een eenzijdig verhaal. Het Spaans perspectief moet ook gehoord worden voor ik een standpunt kan innemen. Beide houdt u nog van me te goed. Voor nu het Catalaans perspectief om bij bezoek aan Barcelona beter te begrijpen waaraan de inwoners met Catalaanse onafhankelijkheidsvlaggen over hun balkon denken.

En dit begint met Europa, want dit orgaan ‘door Merkel’ geleid, is niet democratisch. Vraagt men  ‘wie is de president van de Verenigde Staten?’ antwoord men over de hele wereld  ‘Barack Obama!’. Vraagt men ‘wie is de president van Europa?’, ontstaat er huiveringwekkende stilte, niemand noemt Herman van Rompuy. Dit is een misleidende argumentatie, want Europa kent geen echte president en deze term verwijst naar voorzitters van verschillende Europese organen. Desalniettemin bezigt Guerrero dit als motief om aan te tonen dat er geen directe democratie bestaat. Dat wil zeggen, het volk staat te ver van de zegsmannen af. Het tweede argument pakt hier op door: ‘ hoe kun je eigenlijk mensen als gelijken behandelen als deze niet gelijk zijn’. Een bijzondere benadering van Orwell’s bekende citaat, maar wellicht voorbode voor dezelfde gevolgen. Een onderbouwing voor de uitspraak is dat men in Spanje na de val van het Franco regime in 1975 hals over kop werd opgedeeld in 17 autonome regio’s, zonder rekening te houden met culturele en historische verschillen. Het verhaal wil dat sommige regio’s snel een vlag moesten laten ontwerpen, terwijl anderen, zoals Catalonië, al eeuwen een eigen identiteit en bijbehorende attributen hadden. Dit geeft een verklaring waarom het separatisme niet in alle regio’s speelt. Catalonië is in de loop van haar bestaan ‘hardhandig gecentraliseerd’.  Daarnaast kent Spanje geen traditie van dialoog en democratie. Het gebrek hieraan, ‘gereflecteerd in de huidige bestuursvormen die nodig hervormd moeten worden’, is niet alleen in Spanje zichtbaar. Dit strekt zich ook uit tot de voormalige koloniën, die de basis principes van de democratie ook niet meegekregen hebben. Neem bijvoorbeeld Guinea. Tot slot, wat is Spanje in Europa? Niets. Guerrero haalt The Economist aan met de titel: ’Anyone want to run this country?’ Hier staat een foto van Rajoy met de ondertitel: the man with nothing to say. De ondertoon, wat heb je aan Spanje? We kunnen beter inzetten op Catalonië! Het blijkt echter dat dit artikel uit augustus 2011 dateert. Luisterend in de zaal besef je dit niet en ben je behoorlijk onder de indruk van dergelijke bewijsvoering, maar door alleen de ondertitel aan te halen en naar de huidige tijd te exporteren is feitelijk het uit zijn verband trekken van gegevens.

De crisis. Hier kun je niet omheen. Er is op dit moment een werkloosheidspercentage van bijna 27%, waarbij dit voor de jongeren oploopt tot 55%. Dit heeft een effect op een hele generatie. De staatschuld is tweemaal het BNP. Dit leidt uiteraard tot spanningen. Stakingen (huelgas) elke dag. Maar de situatie reflecteert zich ook in het electoraat, waarbij de trend/ verwachting is dat er steeds meer fragmentatie zal ontstaan en groei aan populisme en radicalisatie. En dan wat ‘feiten’ van deze activist over het benadeelde Catalonië (niet door mij gecheckt, slechts letterlijk genoteerd):

- Catalonië leidt het meest van Europa van de nationale belasting. Zo heeft een regio als Bavaria een wet waarin geborgd wordt dat maximaal 5% van het lokale BNP wordt afgedragen aan Berlijn, Catalonië moet 11% van haar BNP afdragen aan Madrid.
- Niet competitieve internationale afspraken: alle transnationale vluchten moeten verplicht een overstap maken in Madrid, wat - uiteraard- niet eerlijk is voor Barcelona.

- En dan hoeft men nog niet eens in te gaan op de recente problemen die Spanje kent met de monarchie en corruptie.
- Meer mensen spreken Catalaans, dan Luxemburgs. Waarom zouden wij dan met onze eigen taal niet getolereerd worden?
- Waarom mag Andorra een eigen zetel in de UN hebben?
- Wist je dat de meest concurrerende en flexibele landen kleine landen zijn zoals Singapore, Nederland en Denemarken. Catalonië zou met 7,5 miljoen inwoners goed aan kunnen sluiten in dit rijtje als de economische motor van Zuid-Europa.
- Wist je dat Catalonië zich aan alle Europese regels houdt en dat het Catalaans BNP net zo groot is als dat van Portugal, dus dat het mogelijk moet zijn om onafhankelijk lid te zijn van de EU?

- De Verenigde Staten heeft met 315 miljoen inwoners 50 staten, waarom kan de Europese Unie met 503 miljoen inwoners dan niet 28 staten hebben?
- Er een momentum is voor een onafhankelijkheidsreferendum gezamenlijk met Schotland.
- Catalonië de beste voetbalclub van de wereld heeft [dit verzin ik niet!]

Zijn conclusie: Onafhankelijkheid is de beste oplossing. De vraag is echter: ‘How can we best divorse?’